Bel Ağrıları,Bel Fıtığı

Bel ağrıları belli zorlayıcı hareketle şiddetli ve ani başlayabileceği gibi, başta hafif ama gittikçe artan şekilde de olabilir. İlk 6 haftalık süreçte (akut devre ) kalkmaz ise artık kronikleşmeye başlar.

Belirtiler:
1- Bel ortasında yanıcı ağrı,
2- Ağrı ile gelen hareket kısıtlamaları (eğilememe, bacağı kaldıramama vb.),
3- Bir bacakta ve/veya ayakta karıncalanma, batma, uyuşukluk, üşüme gibi his kayıpları,
4- Bir bacakta ve /veya ayakta kuvvetsizlik, taşımıyormuş hissi gibi güç kayıpları vb.
Şayet her iki bacakta aynı anda çok şiddetli acı, ağrı, hissizlik ve buna eşlik eden tuvaletinizi tutamama gibi durumda iseniz hemen bir hekime danışınız.

 

NEDENLERİ:
Bel ağrılarının 100 den fazla nedene dayandığı belirlenmiştir. Tümor, enfeksiyon veya metobolik hastalıklar haricinde bel ağrılarının çoğunluğunu mekanik kaynaklı bel ağrıları olarak tanımlanabilir.
Mekanik kaynaklı bel/boyun ağrılarının oluşum nedenlerinin (risk faktörleri ) başlıcaları:

1. Kazalar (travmalar),
2. Ağır fiziksel aktiviteler,
3. Sık sık ve yanlış biçimde ağır kaldırma,
4. Yanlış duruş biçimleri (postural stres),
5. Yaş, beslenme bozuklukları ve kilo,
6. Sigara, alkol,
7. Çok doğum yapmak,
8. Psikolojik stresler, depresyonlar,
9. Direk soğukla temas (klima vb.).

Bel ağrısına neden olan hastalıklar oluşum nedenlerine göre sınıflandırıldığında;
a) Doğumsal anormaliteler: Omurgada doğuştan gelen yapısal bozukluklar (faset tropizmi, sakralizasyon, lumbalizasyon, spina bifida vb.)
b) Travmatik nedenler: Vertebra kırıkları, omurlarda kaymalar (halk arasında bel kaymaları diye bilinen) spondilolizis-spondilolistezis ve bel fıtığı diye bilinen disk herniler,
c) Dejeneratif nedenler: Omurlarda şekil bozuklukları (spinal stenoz ), disklerde ve sinirlerin geçtiği kanalda görülen daralmalar,
d) Metabolik ve endokrin nedenler: Kemik erimeleri (osteoporoz) gibi hastalıklar (paget ve osteomalasi vb.),
e) Tümoral oluşumlar : Kanser veya tümorler,
f) Kaslar, tendonlar gibi yumuşak dokulara ilişkin nedenler: muscle strain (kas zedelenmeleri) ve onunla beraber oluşan kas spazmları (ağrı-spazm-ağrı kısırdöngüleri), myofasyal ağrılar, fibromyalji vb
g) Psikolojik nedenler: Depresyon vb.,
h) Yansıyan ağrılar: Böbrek taşları, duodenal ülser gibi hastalıklara bağlı olarak
En yaygın olarak bilinen neden bel ve belden aşağı yumuşak dokuların (kas, fasya , tendon vb.) hasarından kaynaklanan kas spazmlarıdır. Bunu bel fıtığı diye bilinen disk herniler takip eder.

Bel fıtığı , siyatik nedir?
Amerikalı iki beyin sinir cerrahının 1934 yılında yaptıkları araştırmayla (Mixter WJ, Barr JS: Rupture of the intervertebral disk with involvement of the spinal canal. New Eng J Med 211:210-215, 1934.) bel/ boyun fıtıkları yaklaşımını tıbba armağan etmişlerdir.

Omurgamızı oluşturan kemiklerin (vertebra), öne yana eğilme gibi hareketlerimiz sırasında birbirlerine çarparak zarar görmelerini engelleyen içi jelimsi bir sıvıyla dolu disk biçimli yastıkçıklar, aşırı zorlanma, kaza vb. yukarda sayılan risk faktörleri etkisiyle ağır yüklerin altında kalarak yıpranırlar (disk dejenerasyonları). Disklerin dış yüzeylerinde oluşan taşmalar (bulging, protüzyon), bazen daha da ileri giderek disk içindeki jelli sıvının dışarı sızması (disk herni) ve bacaklara giden sinir (siyatik ) köküne baskı yapması (radikulopati) sonucunda şiddetli ağrı, hareket kısıtlaması ve his, güç kayıpları oluşur.

Teşhis :

Tıbbi hikaye tanıda en önemli ipuçlarını sağlar. Genellikle, az veya çok bel ağrısını takiben bacağa vuran ağrı hikayesi vardır. Genellikle Ağır kaldırma gibi bir olay sonrası ilk bulgular hissedilirse de, sabahları kalktığında uzun süren bel ağrısı ve sertliği ardından belirgin bir zorlama olmaksızın ani başlayan vakalar da az değildir.
Fizik (klinik) muayene genellikle tanıyı sağlar.

Çeşitli klinik testlerle (lasek, ROM, güç, ağrı ölçümü algometry, refleks testleri vb.)
Muayene ile hangi sinir kökünün sıkıştığı, bu sıkışmanın ciddiyeti rahatlıkla saptanabilir. Tedavi yönteminin seçiminde klinik muayene bulguları esastır.
Basit bir radyolojik inceleme ile omurga mekaniğini etkileyen, bel ağrısı ile karakterize doğumsal omurga hastalıkları (% 5-10 a varan oranlarda görülebilir), kireçlenmeler, omurga kaymaları, bazı tümoral oluşumlar veya kırıklar saptanabilir.
MR ve EMG gibi tetkikler konservatif (ilaç, fiziktedavi vb.) tedaviye yanıt vermeyen, sık nüks eden, muayene bulguları ile cerrahi karar verilen vakalarda ayırıcı tanı ve operasyon stratejisi açısından gerekebilir.

Son araştırmalar sadece MR bulgusunun bel fıtığının tanısında fazla anlamlı olmadığını hastanın fizik muayenesi yapılmadan verilecek kararın tedavi seçiminde yanıltıcı olabileceğini göstermektedir.

Tedavi:
Bel-boyun fıtıklarının tedavisinde çok çeşitli yaklaşımlar ve tedavi metodları söz konusudur. Hangi tedavi olursa olsun amaç ağrı, hareket kısıtlaması, his ve güç kayıpları gibi şikayetleri kalıcı olarak kaldırmaktır.
Ameliyat dışı; iğne,ilaç, fiziktedavi vb. tedaviler (konservatif tedaviler) dışında ülkemizde fazla tanınmayan chiropractic (http://www.amerchiro.org ), osteopathy, neuromuscular manual therapy vb. gibi tamamlayıcı tıp tedavi metodları ve akupunktur vb. birçok alternatif tedavi yöntemleri mevcuttur.
Konservatif tedavilerin cevap vermediği, ileri derecede his ve güç kayıplarının arttığı vakalarda (genel olarak bu tüm bel ağrılı vakaların %1-5 gibi bir oranıdır.) ameliyat kararı verilebilir.

Günümüzde ameliyat teknikleride çok gelişmiştir. Hastanın MR ve klinik bulguları ne kadar ağır görülürse görünsün konservatif tedavi süreci atlanıp operasyon kararı birkaç istisna durum dışında verilmemelidir.
Çünkü; son araştırmalar konservatif tedavilerle ameliyatların başarı oranlarının çok farklı olmadığını göstermektedir.